رابطه قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع با دیگر شاخص های شوری در برخی خاک های متأثر از نمک استان گلستان

سابقه و هدف: تخمین زده می‌شود که 350 هزار هکتار از خاک‌های استان گلستان دارای درجات مختلف شوری باشند. باوجود کاربرد فزاینده سنجنده‌های شوری جهت برآورد غلظت نمک در سطح مزرعه، هنوز هم تجزیه آزمایشگاهی عصاره‌های آبی خاک معمول‌ترین روش ارزیابی میزان شوری و خطرات بالقوه ناشی از آن می‌باشد. شوری بسته به روش و هدف اندازه‌گیری به طرق مختلفی بیان می‌شود. قابلیت هدایت الکتریکی(EC)، کل نمک‌های محلول(TSS)، کل جامدات محلول (TDS) همگی نمودهایی از شوری بوده و پارامترهای شوری نامیده می‌شوند. اندازه‌گیری مستقیم برخی از این پارامترها می‌تواند وقت‌گیر، پرهزینه و توام با خطا باشد. لذا محققان تلاش می‌کنند تا آنها را از پارامترهایی که سهل‌تر قابل اندازه‌گیری هستند، برآورد نمایند. هدف از این پژوهش، پیشنهاد روابط ساده برای برآورد قابل قبول شاخص‌های متداول شوری خاک‌های متأثر از نمک استان گلستان با استفاده از قابلیت هدایت الکتریکی می‌باشد. مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه در شمال شرقی ایران (استان گلستان) واقع است. 43 نمونه خاک از خاک‌های متاثر از شوری منطقه مزبور جمع‌آوری شد. نمونه‌ها هواخشک و پس از خرد شدن از الک 2 میلی‌متر عبور داده شدند و در عصاره اشباع آنها، قابلیت هدایت الکتریکی، غلظت کلسیم و منیزیم، سدیم، پتاسیم، کلر، سولفات، کربنات و بی-کربنات اندازه‌گیری گردید. قدرت یونی با استفاده از فرمول I=1/2∑CiZi2 محاسبه گردید که در این فرمول Ci و Zi به‌ترتیب غلظت و ظرفیت یون‌ها هستند. سپس رابطه بین قدرت یونی و قابلیت هدایت الکتریکی تعیین شد. همچنین قدرت یونی با استفاده از رابطه پیشنهاد شده توسط گریفین و جوریناک یعنی I=0.013 EC برآورد گردید. معادله‌های ساده دیگری نیز برای برآورد شاخص‌های شوری برای خاک‌های متاثر از نمک استان گلستان پیشنهاد شدند. یافته‌ها: نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان داد که پارامترهای شوری (غلظت کل نمک‌های محلول، قدرت یونی و غلظت آنیون کلراید) با قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع در ارتباط نزدیک هستند. روابط زیر برای برآورد پارامترهای TSS (mmolc/l)، قدرت یونی (mol/l) و غلظت یون کلراید (mmolc/l) با استفاده از ECe dS/m)) پیشنهاد می-شود: LogTSS = 1489/1 + 9214/0log ECe (R2= 96/0, SEE=083/0) I = 0124/0 ECe + 0488/0 (R2= 96/0, SEE=042/0) LogCl- = 1555/1 log ECe + 5042/0 (R2= 89/0, SEE=19/0) نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که پارامترهای شوری با قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع در ارتباط نزدیک هستند. این روابط ممکن است بسته به نوع خاک متفاوت باشند. این مطالعه یک رابطه خطی بین قابلیت هدایت الکتریکی و قدرت یونی را نشان داد که می تواند برای پیش بینی قدرت یونی مورد استفاده قرار گیرد.این مطالعه همچنین نشان داد که یک همبستگی خوبی بین قابلیت هدایت الکتریکی و غلظت یون کلراید وجود دارد.